اصول انتخاب روش های ساد دهی - یادگیری

            بسم الله الرحمن الرحیم

اصول انتخاب روش های یاددهی - یادگیری زیست شناسی

1 - تأکید بر فعالیت  دانش آموزان و محول کردن مسئولیت یادگیری  به آنها و افزایش نقش راهنمایی و نظارتی معلم.

2 - تاکید بر کار گروهی و همکاری دانش آموزان در کلاس درس.

3 - توجه به تفاوت های فردی دانش آموزان در یادگیری.

۴  -  استفاده بهینه از زمان و مکان در آموزش زیست شناسی با استفاده ازامکانات  ict با فراهم آوردن امکانات بازدید های علمی.

 ۵  - تاکید بر تسلط دانش آموزان در فرایند یادگیری و خود ارزیابی.

روش های یاددهی -  یادگیری

امکانات آموزشی

1-میکروسکوپ نوری ( مرکب )میکروسکوپ استریو(لوپ) به تعداد حداقل ۵ عدد با توجه به عمومی بودن آموزش زیست شناسی در متوسطه و پیش دانشگاهی میکروسکوپ استریو کاربرد بیشتری دارد

2-لوازم تشریح حداقل ۵ دست

3-مواد رنگ آمیزی برای تهیه برش های بافتی از اندام های گیاهان و تهیه گستره هایی سلولهای جانوری

4-لوازم آزمایشگاهی با وسایلی مانند لامپ  شیشه ساعت و 

5-وسایل کمک آموزشی مولاژ چارت پوستر

 6-لام های آماده از برش های بافتی گیاهان و جانوران

7-رایانه و امکان اتصال به شبکه های جهانی برای استفاده از آزمایشگاه های مجازی و همچنین نرم افزار های آموزشی با مضمون فعالیت های آزمایشگاهی

8- مجموعه ای از فیلم های آموزشی در زمینه کتاب های پایه دهم و یازدهم و دوازدهم و فیلم های مرتبط کننده مطالب درسی با زندگی روز مره

9- انیمیشن های آموزشی علمی در موضوعات درس زیست شناسی سه پایه

روش های یاددهی - یادگیری

۱ روش توضیحی : در این روش معلم مجموعه کاملی از حقایق اصول و مفاهیم را به شیوه‌ای منسجم مستقیم به دانش آموزان عرضه می کنند توضیح خوب توضیح کوتاه ساده دقیق و شامل نکات اصلی مطالب است استفاده از مثال تصاویر فیلم به ارائه و تفهیم بهتر مطالب کمک می‌کنند معلم در ضمن توضیح باید زمانی را به طرح سوالات دانش آموزان و پاسخ آنها اختصاص دهد و در تشریح مطالب از کلام و عقاید خود آنها کمک بگیرد برای استفاده بهتر از توضیحات معلم دانش آموزان باید روش صحیح گوش دادن یادداشت برداشتن را نیز یاد بگیرن

بحث : گفتگویی است سنجیده و منظم پیرامون موضوع مورد علاقه مشترک دانش آموزان و معلم .دانش آموزان و معلم در بخش عقاید و تجربیات خود را با دیگران در میان می‌گذارند و اطلاعات خود را ارائه می‌کنند موضوع بحث ممکن است موضوع روز مرتبط به زیست شناسی باشد یا سوال معلم یا یکی از دانش آموزان طرح کردند دانش آموزان باید قبل از شروع بحث آمادگی لازم را کسب کنند و می تواند بین معلم و دانش آموزان کلاس یا در گروه کوچک اجرا شود سپس نتایج به هر گروه به اطلاعات کل کلاس رسانده شود و جمع بندی صورت گیرد

پرسش و پاسخ : روش پرسش و پاسخ برای جلب توجه دانش آموزان به درس جدید به طور مستقیم به بیان مطلب نمی‌پردازد بلکه با طرح سوال های برنامه ریزی شده فعالیت ذهنی دانش‌آموزان را در مسیر مطالب و مفاهیم جدید قرار می‌دهد و آنها را هدایت می‌کنند تا خود به مفاهیم جدید توفیق یابند این روش برای مرور مطالبی که قبلاً آموخته شده ارزشیابی میزان در دانش آموزان از مفاهیم درس و برای پرورش قدرت تفکر و استدلال آنها رابطه بسیار موثری است  سوالات باید با توجه به زمینه فکری دانش‌آموزان به گونه ای تر شود توجه آنان را برانگیزد و آنها را به حرکت درآورد معلم در کلاس های پرجمعیت باید ترتیبی اتخاذ کنند که همه دانش‌آموزان در جریان فعالیت‌های آموزشی قرار گیرند فعالانه به اندیشه و پرسش و پاسخ به پردازنده معلم باید به دانش آموزان فرصت کافی برای تفکر و تأمل و پاسخ دادن به سوالات باید حافظه را بسنجند و جواب را بخواهند این جملات کتاب باشد.

انجام پروژه : هدف انجام پروژه آشنا کردن دانش آموزان با روش های حل مسئله و اکتشاف است پروژه می‌تواند ساده باشد مانند جمع آوری اطلاعات و یا پیچیده و نیازمند زمان طولانی مانند ساختن یک وسیله ی انجام یک تحقیق معلم در طول سال تحصیلی باید دانش آموزان را تشویق کنند پس از آموختن اصول اساسی در تکلیفی را به صورت پروژه به  طور فردی یا گروهی انجام دهند به این منظور معلم می‌تواند فهرستی از موضوع های قابل بررسی مربوط به دست را به کمک دانش‌آموزان و سایر دبیران تهیه کنند تا دانش آموزان بر اساس توانایی ها و علایق و شرایط یک یا چند موضوع را انتخاب کنند و در طول سال تحصیلی آن را انجام دهند و پیشرفت کار و نتایج آن را به صورت گزارش به کلاس عرضه کنند دانش آموزان در انجام پروژه به کمک افراد دیگر نظیر متخصصان مربوطه نیاز دارند بنابراین مسئولین مدرسه باید امکانات مهم برای همکاری افراد با معلم را فراهم کنند.

روش آزمایشگاهی : روش آزمایشگاهی  فعالیتی است که در جریان آن دانش آموزان عملاً با به کار بردن وسایل و موادخاصی درباره مفهومی خاص تجربه کسب  می‌کنند این روش به خوبی می تواند انگیزه دانش‌آموزان را جلب کند نقش معلم در این روش هدایت دانش‌آموزان و نظارت بر کار آنان است برای فراهم آوردن محیطی مناسب برای حل یک مسئله برای آشنا کردن دانش آموزان با جنبه‌های عملی یک مفهوم به کار می‌رود در صورت عدم آزمایشگاه ووسایل کافی در مدرسه بسیاری از آزمایش های زیست شناسی را می‌توان در کلاس درس و با حداقل امکانات انجام داد یا  انجام برخی را به فعالیت دانش آموزان در خانه محول کرد و نتیجه ی کار ایشان را در کلاس درس مورد بررسی قرار داد برخی از فعالیت‌ها را نیز می‌توان حداقل به صورت نمایشی انجام داد.

گردش علمی و بازدید :

گردش علمی و بازدید پارک ها، موزه ها ،محیط طبیعی ،آزمایشگاههای دانشگاهها و غیره به یادگیری دانش آموزان کمک بزرگی می کند البته معلم باید برای این فعالیت ها طرح  آماده کند   و آن را به درس خود مربوط سازد وحس کنجکاوی علاقمندی دانش آموزان را برای یادگیری به وسیله مشاهده و بررسی به کار بیندازد دانش آموزان باید یاد بگیرند که در ضمن مشاهده یادداشت بردارند ازراهنمای بازدید پرسش های مناسب بپرسند و گزارشی از مشاهده و بازدید خود بنویسندتدارک و بازدید و گردش علمی به حمایت مسئولین مدرسه اداره آموزش و پرورش اولیای دانش آموزان و همکاری سایر دبیران نیاز دارد.

استفاده از ict در آموزش زیست شناسی

امروزه استفاده از امکانات ict در آموزش ضرورتی انکار ناپذیر است کاربرد ict می‌تواند آموزش را تسریع و تسهیل کندشکل جدیدی از فرآیند تدریس و یادگیری مبتنی بر ict را بوجود آورد برای استفاده درست از پتانسیل ict در آموزش باید پیش شرطهای  سخت افزاری و نرم افزاری لازم فراهم شوند معلمان و دانش آموزان مهارتهای ict را بیاموزند و در استفاده از آنها توانمند شوند و به خصوص معلمان به کاربرد آنها در مدرسه علاقه مند شوند و درست و به موقع از آنها استفاده کنند

Ictامکانات متنوعی را برای آموزش زیست‌شناسی فراهم می آورد از جمله :

- وب سایت های مختلف بوسیله معلم انتخاب و معرفی می شوند می توانند اشکال متنوع اطلاعات را نظیر متن ،تصویر،عکسهای میکروسکوپی،نقاشی،پویانمایی و فیلم را در اختیار قرار دهند و برای جلب توجه بیشتر دانش آموزان ،تفهیم بهتر درس،تکمیل و تعمیق آن به کار روند همچنین وب سایت های معتبر منابع به روز برای جستجوی اطلاعات است که دانش آموزان می توانند برای انجام پروژه های دانش آموزی از آنها استفاده کنند.

-آزمایشگاه مجازی امکان انجام آزمایش هایی که به دلایل مختلف قابل انجام و یا تکرار در مدرسه نیست را برای دانش آموزان فراهم می کند

-استفاده از بسته های آموزشی مبتنی بر رایانه با روش های تعاملی آموزش و ارزشیابی امکان خود آموزی و ارزشیابی دانش آموزان را فراهم می کنند

-در صورت وجود وب سایت مدرسه و یا web page ساخته شده بوسیله معلم دانش آموزان و معلمان کلاس های مختلف می توانند با تشکیل انجمن زیست شناسی محیط همکاری مجازی را برای آموزش بهترین زیست‌شناسی فراهم کنند

-پست الکترونیکی و اینترنت ارتباط مجازی با متخصصان دانشگاه‌ها و مراکز علمی و آموزشی کتابخانه ها و آزمایشگاه ها را فراهم می آورد

-تولید powerpoint وweb page به وسیله دانش آموزان و به کمک معلم به عنوان پروژه دانش آموزی هم به یادگیری موضوع خاص زیست شناسی و روش ساختارگرایانه کمک می‌کنند و هم با فراهم آوردن امکانات ارزیابی دانش آموزان از کار خودشان به توسعه تفکر انتقادی ایشان کمک می کند.

-امکانات آموزشی به کمک ict می تواند درمنزل نیز در اختیار دانش‌آموزان قرار گیرد و به این ترتیب امکان تکرار آموزش و خودآموزی را برای دانش آموزان فراهم کند.

یادگیری تفکر به شیوه استقرایی:
بطور كلي روشهاي علمي را مي توان به دو روش اصولي تقسيم كرد. يكي همان روشهاي استقرايي كه شخص با مطالعه و تعمق در جزئيات و همچنين مثالهايي كه عمق تئوري كلي را نشان ميدهد از طريق مثالها و مطالعه حالت هاي خاصي به يك قانون كلي مي رسد و ديگري روش قياسي كه در آن از قانون كلي به مثالها و موقعيتهاي خاص ميرسيم. روش استقرايي در واقع يك روند طبيعي در شيوه تفكر آدمي به حساب مي آيد.در روشهاي قياس از تئوري به مثالها و حالات خاص مي رسيم و در روش استقرايي تسلسل رشته هاي تفكر از جزء به كل و در روش قياسي تسلسل از كل به جزء است. فلسفه استقرايي قديم مانند منطق استوارت ميل ماهيت و دامنه استقراء را بسيار محدود تصور ميكرده. حقيقتاً هم گستره عمل استدلال استقرايي خيلي نمي تواند وسيع باشد.روش تركیبی یا استقرایی(‌‌inductive) شناسایی قواعد حقوق را از طریق مشاهده تاثیر آنها در جامعه بین‌المللی ممكن می‌سازد.‌
این روش در صورتی یك قاعده را قاعده حقوق می‌داند كه توسط تابعان حقوق بین‌الملل این‌گونه شناخته شده باشد.

طبق نظریه هیلدانابا ،الگوی تفکر استقرایی دارای سه مرحله اساسی است.

این شیوه دارای مراحلی است که به وسیله آن معلم ،دانش آموزان را به پایین ترین سطح تفکر یعنی تعیین و برشماری اجزائ مرتبط با یک موضوع گروه بندی این اجزا در طبقاتی که اعضای آن خصوصیات مشترکی داشته باشند و عنوان سازی برای طبقات هدایت می کند.هیلدانایا برای کشانیدن دانش آموزان به انجام هر یک از این فعالیت ها دست به ابداع رفتارهای آموزشی به صورت دادن تکالیف می زند .

گام اول فهرست گیری :

گام دوم گروه بندی

گام سوم:عنوان دهی

ب- تفسیر مطالب

گام اول تعیین جنبه های شاخص

گام دوم : کشف روابط

گام سوم : استنباط کردن

ج-کاربرد اصول

گام اول :پیشگویی نتایج

گام دوم :توضیح پیش گویی ها

گام سوم تصدیق پیشگویی ها

بارش مغزی  brain stroming

تکنيکی مبتنی بر مذاکره تحت عنوان ( brain stroming ) به معنای بارش مغزی وجود دارد؛ به اين صورت که همه افراد دور هم می نشينند و در مورد يک موضوع، به بحث و مناظره می پردازند و هر فرد، موردی و يا راه حلی به ذهنش رسيد به جمع مطرح می کند. همه می توانند صحبت کنند. معلم که نقش هدايتگر جمع را به عهده دارد، همه مطالب و صحبتها را يادداشت می کند. به اين ترتيب با يک مشارکت گروهی و تلنبار کردن افکار روی هم در يک جمع می توان راه حلهايی برای مشکلات پيدا کرد. علاوه بر آن چون همه بايد در بحث شرکت کنند، خود موجب افزايش خلاقيت می شود.

لذا يک معلم در اين گونه جمع ها، در اين تکنيک بسيار حساس است. چرا که دانش آموزان می خواهند بدانند معلم بسيار با درايت عمل می کند.

موضوعات قابل طرح در اين تکنيک می تواند هر موضوعی که به نظر شاگردان جالب به نظر می رسد، حتی در مورد معضلات اجتماعی مانند دفع درست زباله، صرفه جويی در آب و بسياری از مشکلات فردی و اجتماعی، اتفاقا" بسياری از اوقات، دانش آموزان راهکارهايی را ارائه  می دهند که ممکن است به فکر ديگر افراد جامعه نرسد؛ چرا که افکار ما اغلب قالب ريزی شده و يک سمت و سوی مشخصی پيدا کرده است. ولی ذهن آنها هنوز شفاف است و می تواند راههای جديدی را نشان دهد. (گفتگو با استاد يوسف کريمی استاد دانشگاه )www.zibaweb.com

بارش مغزی يکی از شناخته شده ترين شيوه های برگزاری جلسات همفکری و مشاوره بوده و کاربرد جهانی دارد. اين روش دارای مزايا و ويژگيهای منحصر به فرد است. در واقع بسياری از تکنيکهای ديگر منشعب از اين روش است.

اين روش توسط الکس اسبورن در سال 1988 معرفی شد. در آن زمان بنياد فرهنگی اسبورن اين روش را در چندين شرکت تحقيقاتی، بازرگانی، علمی و فنی برای حل مشکلات و مسائل مديريت به کار گرفت. موفقيت اين روش در کمک به حل مسائل آن چنان بود که ظرف مدت کوتاهی به عنوان روشی کارآمد شناخته شد. فرهنگ لغت " وبستر" تعريف بارش مغزی را چنين بيان می دارد: تکنيک برگزاری يک کنفرانس که در آن سعی گروه بر اين است تا راه حل مشخصی را بيابد. در اين روش همه نظرات در جمع بندی مورد استفاده قرار می گيرند. روش بارش مغزی امروزه يکی از متداول ترين روشهای تصميم گيری گروهی بوده و موجب گسترش و تحول بسياری از روشهای مرتبط و مشابه شده است. دانشمندان زيادی از جمله اسبورن، کال و همکاران، بوچارد، گچار و همکاران، دلبگ و همکاران، لوئس و نگاندی و سیج در کتابهای خود به اين روش پرداخته اند و برای ارتقاء آن کوشيده اند.

قواعد بارش مغزی :

اسبورن عنوان می دارد پيشنهاد ايجاد شده در ذهن يک فرد عادی در گروه، 2 برابر پيشنهاد ايجاد شده در حالت انفرادی است. در صورتی که قواعد و مقررات مشخصی برای جلسات بارش مغزی در نظر گرفته و رعايت شود، اين روش بسيار کارآمدتر خواهد شد. بارش مغزی بر دو اصل و چهار قاعده اساسی استوار است.

اصل اول مبتنی بر تنوع نظرات است. تنوع نظرات، آن بخش از مغز را که به خلاقيت مربوط است، فعالتر می کند تا بر تفکر قضاوتی                          ( THINKING JUDJMENTAL ) خود فايق آيد. تفکر قضاوتی در واقع به معنی ارزيابيها و نظرات تکميلی نسبت به مطلب مطرح شده است. به اين منظور بعد از آنکه تمامی پيشنهادها جمع آوری شد، بررسی و ارزيابی پيشنهادها صورت می گيرد.

اصل دوم کميت، فزاينده کيفيت است. يعنی هر چه تعداد پيشنهادها بيشتر شود، احتمال رسيدن به يک راه حل بهتر افزايش می يابد.

چهار قاعده اساسی بارش مغزی :

1.      انتقاد ممنوع: اين مهمترين قاعده است و با توجه به اين که در جريان بارش فکری افراد انديشه های غلط يا صحيح خود را ارائه   می دهند، هر گونه انتقاد يا اعتراض، روند فعاليت را کند می کند و فکر آنان را به جای تفکر در مورد موضوع مورد نظر، به سوی انتقاد و حتی واکنش در مقابل انتقاد سوق می دهد و چه بسا به مشاجره منتهی شود. ( منوچهر فضلی / راهنمای عملی روش مشارکتی/ صفحه 76 ) .

2.      اظهار نظر آزاد و بی واسطه:  اين قاعده برای جرأت بخشيدن به شرکت کنندگان برای ارائه پيشنهادهايی است که به ذهن آنها خطور می کند، بعبارت ديگر در يک جلسه بارش مغزی، تمام اعضا بايد جسارت و شهامت اظهار نظر را پيدا کرده باشند، بتوانند پيشنهاد و نظر خود را بيان کنند. هر چه پيشنهادها جسورانه تر باشد نشان دهنده اجرای موفق تر جلسه است، لذا قضاوت و ارزشيابی در مورد انديشه و فکر اعضا ممنوع است، زيرا که هم مقدار زيادی از وقت جلسه تلف شده و فکر اشخاص را منحرف ميکند. در نتيجه، فرصت تفکر و بارش فکری کاهش می يابد.

3.      تاکيد بر کميت : هر چه تعداد نظرات بيشتر باشد، احتمال وجود پيشنهادهای مفيد و کارسازتر در بين آنها بيشتر می شود. موفقيت اجرای روش بارش مغزی با تعداد پيشنهادهای مطرح شده در جلسه رابطه مستقيم دارد. در اين روش اين گونه عنوان ميشود که هر چه تعداد پيشنهاد بيشتر باشد، احتمال وجود طرح پيشنهاد کيفی بيشتر است.

4.      تلفيق و بهبود پيشنهادها : اعضا می توانند علاوه بر ارائه پيشنهاد، نسبت به بهبود پيشنهاد خود اقدام کنند. روش بارش مغزی اين امکان را به اعضاء می دهد که پس از شنيدن پيشنهادهای ديگران پيشنهاد اوليه بهبود داده شود. آنها همچنين می توانند پيشنهاد خود را با چند پيشنهاد ديگر تلفيق کرده و پيشنهاد بهتر و کاملتری را به دست آورند. .

اصول حاکم بر ارزشیابی پیشرفت تحصیلی درس زیست شناسی :

در انتخاب شیوه و ابزار مناسب ارزشیابی باید به اصول زیر توجه کرد.

1-هماهنگی با رویکرد و اهداف برنامه زیست شناسی

2-تناسب بین شیوه ی ارزشیابی و ماهیت درس زیست شناسی

3-مناسب بودن شیوه‌ها و ابزارهای ارزشیابی با خصوصیات فراگیران

4-استفاده از ابزارهای متنوع ارزشیابی متناسب با حیطه های یادگیری

 5-هماهنگی ارزشیابی و روش های یاددهی-یادگیری زیست شناسی

6-هماهنگی ارزشیابی زیست شناسی با آیین نامه ها و مقررات مربوط به شرایط اجرایی مدارس

روش های ارزشیابی:

آزمون های کتبی :

1-آزمون های تشریحی یا انشایی : این نوع آزمون ها به دو دسته ی گسترده پاسخ و محدود پاسخ تقسیم می شوند .دانش آموزان در آزمون گسترده پاسخ ، از نظر زمان پاسخ دهی و مقدار پاسخ آزادی کامل دارند و می توانند هر طور که مایلند ، پاسخ خود را بپرورانند و سازمان دهند. مانند تهیه یک مقاله . در آزمون های تشریحی محدود پاسخ ، زمان و مقدار پاسخ دهی محدود می شود .

2-آزمون های کوته پاسخ :

این نوع آزمون ها،مجموعه ای از سوالات مختصرند که اغلب برای سنجش هدف های آموزشی سطح دانش طرح می شوند و دانش آموز باید کلمه ،عبارت ،جمله ،عدد یا علامتی را در پاسخ به یک سوال یا تکمیل یک ئجمله بنویسید .

3-آزمون های عینی :

آزمون هایی هستند که در آنها سوال و جواب در اختیار دانش آموزان قرار می گیرد و آنها در باره ی جواب ها تصمیم می گیرند و اعمال را انجام می دهند . این آزمون ها به سه شکل صحیح – غلط ،جدا کردنی و چند گزینه ای طرح می شوند . در طرح این نوع سوالات ،بهتر است از دانش آموزان خواسته شود دلیل انتخاب پاسخ را نیز توضیح دهند .

پرسش شفاهی :

پرسش شفاهی ،روشی متداول و موثر در ارزشیابی غیر رسمی است که جنبه ی تشخیصی دارد و برای بازخورد به دانش آموزان ،تشویق و ترغیب ،رفع مشکلات و یادگیری آن ها و بهبود شیوه های آموزش معلم به کار می رود .

تهیه ی سوال به وسیله ی دانش آموزان :

یک روش موثر در یادگیری دانش آموزان این است که خودشان سوال تهیه  کنند و از این سوال ها در آزمون های کلاسی استفاده شود ، سپس در باره ی سوال های یک دیگر بحث کنند و اشکالات آنها را برطرف کنند . این فعالیت هم به درک بهتر مطالب کمک می کند و هم اعتماد به نفس دانش آموزان را افزایش می دهد .

نقشه ی مفهومی :

ترسیم نقشه ی مفهومی ،یکی از بهترین روش های ارزش یابی درک مطالب درسی است . نقشه ی مفهومی ،ارتباط میان مفاهیم اصلی یک درس یا بخشی از آن را به روشنی نشان می دهد . هریک از مفاهیم در یک کادر کوچک قرار می گیرند و به وسیله رسم خطوط به هم مربوط می شوند. واژه های ارتباط دهنده ی مفاهیم بر روی خطوط نوشته می شوند .

نقشه مفهومی به چند صورت برای ارزش یابی به کار می رود .می توان از دانش آموزان خواست که هر یک درک خود را از روابط مفاهیم درس به صورت یک نقشه ی مفهومی نشان دهند یا یک نقشه را خودشان و یا با استفاده از کلمات داده شده تکمیل کنند.

آزمون های عملکردی :

آزمون های عملکردی برای سنجش مهارت ها به کار می روند ،مهارت در استفاده از فرایند ها و شیوه های اجرایی و نیز مهارت در تولید فراورده ها ،مهارت های آزمایشگاهی زیست شناسی را می توان به وسیله ی این نوع آزمون ها سنجید .

انواع آزمون های عملکردی :

1-آزمون عملکردی کتبی : در این نوع آزمون ها ،کاربست دانش ،مهارت در موقعیت های عملی یا شبیه سازی شده سنجش می شوند و محصول یادگیری که نتیجه ی دانش و مهارت فرد است ،به صورت کتبی ارائه می شود . این آزمون ها به صورت فردی یا گروهی اجرا می شوند . مانند طراحی یک آزمایش ،تفسیر نتایج یک آزمایش و

2-آزمون های شناسایی : در این آزمون ها از دانش آموزان خواسته می شود که یک ابزار مثلا بخش های مختلف میکروسکوپ و یا نمونه های جانوران و گیاهان را شناسایی کنند .

3-نمونه ی کار : در این روش از دانش آموز خواسته می شود تا اعمالی را انجام دهد که معرف عملکرد واقعی مورد سنجش هستند . مانند تهیه ی یک لام میکروسکوپی یا یک ماکت .

ک

راهنمای برنامه درس ملی