راهنمای برنامه‌ی درسی سندی است مشتمل بر اهداف و اصول دوره ی تحصیلی ، رویكرد و منطق حاكم بر برنامه‌ی درسی، اهداف ماده‌ی درسی، تنظیم محتوا، ارایه روش‌های یاددهی - یادگیری مناسب و ارایه شیوه‌های ارزشیابی. این سند در واقع راهنمای عمل تولیدكنندگان مواد آموزشی میباشد.
|
عناصر و اجزای تشكیل‌دهنده‌ی راهنمای برنامه‌ی درسی عبارتنداز:
7- بیان ویژگی ها و مهارت های معلم برای تدریس یك ماده درسی
8- تعیین استاندارد ،مومات ،تجهیزات و امكانات مورد نیاز برای اجرا
1- مقدمه:
شامل تصویر كلی از برنامه و تبیین فلسفه وجودی درس و . میباشد.
2- تبیین رویكرد:
شامل جهت‌گیری كلی برنامه و منطق حاكم بر آن است.
3- اهداف:
اهداف ماده‌ی درسی در طول دوره‌ی تحصیلی در سه حیطه‌ی یادگیری، شناختی، مهارتی (ذهنی و عملی) و نگرشی بیان میشود و سپس اهداف در پایه‌های تحصیلی در سه حیطه ذكر شده ، تدوین می‌گردد.
4- محتوا:
شامل تبیین مفاهیم اساسی مربوط به هر دوره ی تحصیلی و تنظیم جداول وسعت وتوالی مفاهیم و مهارت‌ها برای هر دوره‌ی تحصیلی میباشد كه در این بخش موارد زیر نیز گنجانده میشود:
ملاك‌هایی كه در تهیه‌ی محتوای آموزشی مدنظر قرار می‌گیرند، عبارتنداز: سازمان‌دهی محتوا، رعایت ارتباط افقی و عمودی
5- روش‌های تدریس:
روش‌های مناسب یاددهی - یادگیری و توصیه‌های لازم (بر مبنای رویكرد برنامه‌ی درسی) در هریك از پایه‌های تحصیلی .
- بیان روش‌های مناسب یاددهی - یادگیری برای واحد یادگیری ماده‌ی درسی موردنظر
6- ارزشیابی پیشرفت تحصیلی:
توصیه‌های كلی درمورد ارزش یابی متناسب با اهداف ،تعیین روش‌های ارزش یابی و تعیین سهم هر یك از حیطه‌ها (دانستنی‌ها، نگرش‌‌ها ، مهارت‌ها ) در هر پایه تحصیلی میباشد كه شامل موارد زیر میباشد:
- تعیین سطح عملكرد مورد انتظار ازدانش‌آموزان در هریك از واحدهای یادگیری .
- تعیین شیوه‌های ارزشیابی از پیشرفت یادگیری دانش‌آموزان در واحدهای یادگیری.
- بیان ابزارهای اندازه‌گیری مناسب برای ارزشیابی از پیشرفت یادگیری دانش‌آموز.
- بیان وسعت و محدودیت ارزشیابی از پیشرفت یادگیری برای هر واحد یادگیری.
7- بیان ویژگی‌ها و مهارتهای معلم برای تدریس یك ماده درسی:
1-7- مهارتی‌هایی كه باید در معلم تقویت شود.
2-7- دانش و اطلاعاتی كه معلم باید كسب كند.
3-7- عملكردی كه باید در رفتار معلم تجلی پیدا كند.
4-7- ویژگی‌های عمومی و اختصاصی معلمان
8- تعیین استاندارد ، مومات ، تجهیزات و امكانات مورد نیاز برای اجرا:
1-8- در زمینه فضای كلاس شامل وسعت ، آرایش میز و نیمكت و . .
2-8- تجهیزات و مومات لازم مانند وسایل دیداری و شنیداری ، تجهیزات آزمایشگاهی و . .
9- اشاعه‌ی برنامه درسی:
شامل تعیین رئوس و محتوا و روش‌های اشاعه (حضوری- غیرحضوری) و شیوه‌های دیگر در خصوص هر یك از گروه‌های معلمان، اولیاء، دانش‌آموزان ، مدیران و عوامل اجرایی
10- نظام تجدیدنظر:
اصول و ملاك‌های تجدیدنظر در راهنمای برنامه‌ی درسی را مشخص می‌كند.
ارتقای برنامه‌ریزی درسی كه از اهداف سازمان در برنامه پنج ساله است در ابعاد زیر صورت گرفته است.
1- بهبود كیفیت فرآیند برنامه‌ریزی درسی با توجه به جدیدترین یافته‌های علمی
2- اعتلای كیفیت برنامه‌ها و روش‌های آموزشی با توجه به رویكردهای جدید آموزشی
3- تهیه روند نمای چگونگی تولید، اصلاح و بازنگری طرح‌ها و برنامه‌ها و نهادینه كردن تصمیم‌گیری‌ها بر مبنای پژوهش
4- تولید راهنمای برنامه‌ی درسی جامع در دوره‌های مختلف تحصیلی و مواد مختلف درسی با رویكرد تلفیقی
+ نوشته شده در یکشنبه پانزدهم بهمن ۱۳۹۶ ساعت 20:53 توسط فرزانه نجفیان | نظر بدهيد
روش های تدریس و ارزشیا بی درس زیست شناسی
بسم الله الرحمن الرحیم
اصول انتخاب روش های یاددهی - یادگیری زیست شناسی
1 - تأکید بر فعالیت دانش آموزان و محول کردن مسئولیت یادگیری به آنها و افزایش نقش راهنمایی و نظارتی معلم.
2 - تاکید بر کار گروهی و همکاری دانش آموزان در کلاس درس.
3 - توجه به تفاوت های فردی دانش آموزان در یادگیری.
۴ - استفاده بهینه از زمان و مکان در آموزش زیست شناسی با استفاده ازامکانات ict با فراهم آوردن امکانات بازدید های علمی.
۵ - تاکید بر تسلط دانش آموزان در فرایند یادگیری و خود ارزیابی.
روش های یاددهی - یادگیری
امکانات آموزشی
1-میکروسکوپ نوری ( مرکب )میکروسکوپ استریو(لوپ) به تعداد حداقل ۵ عدد با توجه به عمومی بودن آموزش زیست شناسی در متوسطه و پیش دانشگاهی میکروسکوپ استریو کاربرد بیشتری دارد
2-لوازم تشریح حداقل ۵ دست
3-مواد رنگ آمیزی برای تهیه برش های بافتی از اندام های گیاهان و تهیه گستره هایی سلولهای جانوری
4-لوازم آزمایشگاهی با وسایلی مانند لامپ شیشه ساعت و
5-وسایل کمک آموزشی مولاژ چارت پوستر
6-لام های آماده از برش های بافتی گیاهان و جانوران
7-رایانه و امکان اتصال به شبکه های جهانی برای استفاده از آزمایشگاه های مجازی و همچنین نرم افزار های آموزشی با مضمون فعالیت های آزمایشگاهی
روش های یاددهی - یادگیری
۱ روش توضیحی : در این روش معلم مجموعه کاملی از حقایق اصول و مفاهیم را به شیوه‌ای منسجم مستقیم به دانش آموزان عرضه می کنند توضیح خوب توضیح کوتاه ساده دقیق و شامل نکات اصلی مطالب است استفاده از مثال تصاویر فیلم به ارائه و تفهیم بهتر مطالب کمک می‌کنند معلم در ضمن توضیح باید زمانی را به طرح سوالات دانش آموزان و پاسخ آنها اختصاص دهد و در تشریح مطالب از کلام و عقاید خود آنها کمک بگیرد برای استفاده بهتر از توضیحات معلم دانش آموزان باید روش صحیح گوش دادن یادداشت برداشتن را نیز یاد
بحث : گفتگویی است سنجیده و منظم پیرامون موضوع مورد علاقه مشترک دانش آموزان و معلم .دانش آموزان و معلم در بخش عقاید و تجربیات خود را با دیگران در میان می‌گذارند و اطلاعات خود را ارائه می‌کنند موضوع بحث ممکن است موضوع روز مرتبط به زیست شناسی باشد یا سوال معلم یا یکی از دانش آموزان طرح کردند دانش آموزان باید قبل از شروع بحث آمادگی لازم را کسب کنند و می تواند بین معلم و دانش آموزان کلاس یا در گروه کوچک اجرا شود سپس نتایج به هر گروه به اطلاعات کل کلاس رسانده شود و جمع بندی صورت گیرد
پرسش و پاسخ : روش پرسش و پاسخ برای جلب توجه دانش آموزان به درس جدید به طور مستقیم به بیان مطلب نمی‌پردازد بلکه با طرح سوال های برنامه ریزی شده فعالیت ذهنی دانش‌آموزان را در مسیر مطالب و مفاهیم جدید قرار می‌دهد و آنها را هدایت می‌کنند تا خود به مفاهیم جدید توفیق یابند این روش برای مرور مطالبی که قبلاً آموخته شده ارزشیابی میزان در دانش آموزان از مفاهیم درس و برای پرورش قدرت تفکر و استدلال آنها رابطه بسیار موثری است سوالات باید با توجه به زمینه فکری دانش‌آموزان به گونه ای تر شود توجه آنان را برانگیزد و آنها را به حرکت درآورد معلم در کلاس های پرجمعیت باید ترتیبی اتخاذ کنند که همه دانش‌آموزان در جریان فعالیت‌های آموزشی قرار گیرند فعالانه به اندیشه و پرسش و پاسخ به پردازنده معلم باید به دانش آموزان فرصت کافی برای تفکر و تأمل و پاسخ دادن به سوالات باید حافظه را بسنجند و جواب را بخواهند این جملات کتاب باشد.
انجام پروژه : هدف انجام پروژه آشنا کردن دانش آموزان با روش های حل مسئله و اکتشاف است پروژه می‌تواند ساده باشد مانند جمع آوری اطلاعات و یا پیچیده و نیازمند زمان طولانی مانند ساختن یک وسیله ی انجام یک تحقیق معلم در طول سال تحصیلی باید دانش آموزان را تشویق کنند پس از آموختن اصول اساسی در تکلیفی را به صورت پروژه به طور فردی یا گروهی انجام دهند به این منظور معلم می‌تواند فهرستی از موضوع های قابل بررسی مربوط به دست را به کمک دانش‌آموزان و سایر دبیران تهیه کنند تا دانش آموزان بر اساس توانایی ها و علایق و شرایط یک یا چند موضوع را انتخاب کنند و در طول سال تحصیلی آن را انجام دهند و پیشرفت کار و نتایج آن را به صورت گزارش به کلاس عرضه کنند دانش آموزان در انجام پروژه به کمک افراد دیگر نظیر متخصصان مربوطه نیاز دارند بنابراین مسئولین مدرسه باید امکانات مهم برای همکاری افراد با معلم را فراهم کنند.
روش آزمایشگاهی : روش آزمایشگاهی فعالیتی است که در جریان آن دانش آموزان عملاً با به کار بردن وسایل و موادخاصی درباره مفهومی خاص تجربه کسب می‌کنند این روش به خوبی می تواند انگیزه دانش‌آموزان را جلب کند نقش معلم در این روش هدایت دانش‌آموزان و نظارت بر کار آنان است برای فراهم آوردن محیطی مناسب برای حل یک مسئله برای آشنا کردن دانش آموزان با جنبه‌های عملی یک مفهوم به کار می‌رود در صورت عدم آزمایشگاه ووسایل کافی در مدرسه بسیاری از آزمایش های زیست شناسی را می‌توان در کلاس درس و با حداقل امکانات انجام داد یا انجام برخی را به فعالیت دانش آموزان در خانه محول کرد و نتیجه ی کار ایشان را در کلاس درس مورد بررسی قرار داد برخی از فعالیت‌ها را نیز می‌توان حداقل به صورت نمایشی انجام داد.
گردش علمی و بازدید :
گردش علمی و بازدید پارک ها، موزه ها ،محیط طبیعی ،آزمایشگاههای دانشگاهها و غیره به یادگیری دانش آموزان کمک بزرگی می کند البته معلم باید برای این فعالیت ها طرح آماده کند و آن را به درس خود مربوط سازد وحس کنجکاوی علاقمندی دانش آموزان را برای یادگیری به وسیله مشاهده و بررسی به کار بیندازد دانش آموزان باید یاد بگیرند که در ضمن مشاهده یادداشت بردارند ازراهنمای بازدید پرسش های مناسب بپرسند و گزارشی از مشاهده و بازدید خود بنویسندتدارک و بازدید و گردش علمی به حمایت مسئولین مدرسه اداره آموزش و پرورش اولیای دانش آموزان و همکاری سایر دبیران نیاز دارد.
استفاده از ict در آموزش زیست شناسی
امروزه استفاده از امکانات ict در آموزش ضرورتی انکار ناپذیر است کاربرد ict می‌تواند آموزش را تسریع و تسهیل کندشکل جدیدی از فرآیند تدریس و یادگیری مبتنی بر ict را بوجود آورد برای استفاده درست از پتانسیل ict در آموزش باید پیش شرطهای سخت افزاری و نرم افزاری لازم فراهم شوند معلمان و دانش آموزان مهارتهای ict را بیاموزند و در استفاده از آنها توانمند شوند و به خصوص معلمان به کاربرد آنها در مدرسه علاقه مند شوند و درست و به موقع از آنها استفاده کنند
Ictامکانات متنوعی را برای آموزش زیست‌شناسی فراهم می آورد از جمله :
- وب سایت های مختلف بوسیله معلم انتخاب و معرفی می شوند می توانند اشکال متنوع اطلاعات را نظیر متن ،تصویر،عکسهای میکروسکوپی،نقاشی،پویانمایی و فیلم را در اختیار قرار دهند و برای جلب توجه بیشتر دانش آموزان ،تفهیم بهتر درس،تکمیل و تعمیق آن به کار روند همچنین وب سایت های معتبر منابع به روز برای جستجوی اطلاعات است که دانش آموزان می توانند برای انجام پروژه های دانش آموزی از آنها استفاده کنند.
-آزمایشگاه مجازی امکان انجام آزمایش هایی که به دلایل مختلف قابل انجام و یا تکرار در مدرسه نیست را برای دانش آموزان فراهم می کند
-استفاده از بسته های آموزشی مبتنی بر رایانه با روش های تعاملی آموزش و ارزشیابی امکان خود آموزی و ارزشیابی دانش آموزان را فراهم می کنند
-در صورت وجود وب سایت مدرسه و یا web page ساخته شده بوسیله معلم دانش آموزان و معلمان کلاس های مختلف می توانند با تشکیل انجمن زیست شناسی محیط همکاری مجازی را برای آموزش بهترین زیست‌شناسی فراهم کنند
-پست الکترونیکی و اینترنت ارتباط مجازی با متخصصان دانشگاهها و مراکز علمی و آموزشی کتابخانه ها و آزمایشگاه ها را فراهم می آورد
-تولید powerpoint وweb page به وسیله دانش آموزان و به کمک معلم به عنوان پروژه دانش آموزی هم به یادگیری موضوع خاص زیست شناسی و روش ساختارگرایانه کمک می‌کنند و هم با فراهم آوردن امکانات ارزیابی دانش آموزان از کار خودشان به توسعه تفکر انتقادی ایشان کمک می کند.
-امکانات آموزشی به کمک ict می تواند درمنزل نیز در اختیار دانش‌آموزان قرار گیرد و به این ترتیب امکان تکرار آموزش و خودآموزی را برای دانش آموزان فراهم کند
اصول حاکم بر ارزشیابی پیشرفت تحصیلی درس زیست شناسی :
در انتخاب شیوه و ابزار مناسب ارزشیابی باید به اصول زیر توجه کرد
1-هماهنگی با رویکرد و اهداف برنامه زیست شناسی
2-تناسب بین شیوه ی ارزشیابی و ماهیت درس زیست شناسی
3-مناسب بودن شیوه‌ها و ابزارهای ارزشیابی با خصوصیات فراگیران
4-استفاده از ابزارهای متنوع ارزشیابی متناسب با حیطه های یادگیری
5-هماهنگی ارزشیابی و روش های یاددهی-یادگیری زیست شناسی
6-هماهنگی ارزشیابی زیست شناسی با آیین نامه ها و مقررات مربوط به شرایط اجرایی مدارس
روش های ارزشیابی:
آزمون های کتبی :
1-آزمون های تشریحی یا انشایی : این نوع آزمون ها به دو دسته ی گسترده پاسخ و محدود پاسخ تقسیم می شوند .دانش آموزان در آزمون گسترده پاسخ ، از نظر زمان پاسخ دهی و مقدار پاسخ آزادی کامل دارند و می توانند هر طور که مایلند ، پاسخ خود را بپرورانند و سازمان دهند. مانند تهیه یک مقاله . در آزمون های تشریحی محدود پاسخ ، زمان و مقدار پاسخ دهی محدود می شود .
2-آزمون های کوته پاسخ :
این نوع آزمون ها،مجموعه ای از سوالات مختصرند که اغلب برای سنجش هدف های آموزشی سطح دانش طرح می شوند و دانش آموز باید کلمه ،عبارت ،جمله ،عدد یا علامتی را در پاسخ به یک سوال یا تکمیل یک ئجمله بنویسید .
3-آزمون های عینی :
آزمون هایی هستند که در آنها سوال و جواب در اختیار دانش آموزان قرار می گیرد و آنها در باره ی جواب ها تصمیم می گیرند و اعمال را انجام می دهند . این آزمون ها به سه شکل صحیح – غلط ،جدا کردنی و چند گزینه ای طرح می شوند . در طرح این نوع سوالات ،بهتر است از دانش آموزان خواسته شود دلیل انتخاب پاسخ را نیز توضیح دهند .
پرسش شفاهی :
پرسش شفاهی ،روشی متداول و موثر در ارزشیابی غیر رسمی است که جنبه ی تشخیصی دارد و برای بازخورد به دانش آموزان ،تشویق و ترغیب ،رفع مشکلات و یادگیری آن ها و بهبود شیوه های آموزش معلم به کار می رود .
تهیه ی سوال به وسیله ی دانش آموزان :
یک روش موثر در یادگیری دانش آموزان این است که خودشان سوال تهیه کنند و از این سوال ها در آزمون های کلاسی استفاده شود ، سپس در باره ی سوال های یک دیگر بحث کنند و اشکالات آنها را برطرف کنند . این فعالیت هم به درک بهتر مطالب کمک می کند و هم اعتماد به نفس دانش آموزان را افزایش می دهد .
نقشه ی مفهومی :
ترسیم نقشه ی مفهومی ،یکی از بهترین روش های ارزش یابی درک مطالب درسی است . نقشه ی مفهومی ،ارتباط میان مفاهیم اصلی یک درس یا بخشی از آن را به روشنی نشان می دهد . هریک از مفاهیم در یک کادر کوچک قرار می گیرند و به وسیله رسم خطوط به هم مربوط می شوند. واژه های ارتباط دهنده ی مفاهیم بر روی خطوط نوشته می شوند .
نقشه مفهومی به چند صورت برای ارزش یابی به کار می رود .می توان از دانش آموزان خواست که هر یک درک خود را از روابط مفاهیم درس به صورت یک نقشه ی مفهومی نشان دهند یا یک نقشه را خودشان و یا با استفاده از کلمات داده شده تکمیل کنند.
آزمون های عملکردی :
آزمون های عملکردی برای سنجش مهارت ها به کار می روند ،مهارت در استفاده از فرایند ها و شیوه های اجرایی و نیز مهارت در تولید فراورده ها ،مهارت های آزمایشگاهی زیست شناسی را می توان به وسیله ی این نوع آزمون ها سنجید .
انواع آزمون های عملکردی :
1-آزمون عملکردی کتبی : در این نوع آزمون ها ،کاربست دانش ،مهارت در موقعیت های عملی یا شبیه سازی شده سنجش می شوند و محصول یادگیری که نتیجه ی دانش و مهارت فرد است ،به صورت کتبی ارائه می شود . این آزمون ها به صورت فردی یا گروهی اجرا می شوند . مانند طراحی یک آزمایش ،تفسیر نتایج یک آزمایش و
2-آزمون های شناسایی : در این آزمون ها از دانش آموزان خواسته می شود که یک ابزار مثلا بخش های مختلف میکروسکوپ و یا نمونه های جانوران و گیاهان را شناسایی کنند .
3-نمونه ی کار : در این روش از دانش آموز خواسته می شود تا اعمالی را انجام دهد که معرف عملکرد واقعی مورد سنجش هستند . مانند تهیه ی یک لام میکروسکوپی یا یک ماکت .
کارپوشه :
نوعی آزمون عملکردی است که با دو هدف اصلی تهیه می شود ،ارائه بهترین کارهای دانش آموز و نشان دادن رشد تحصیلی یاد گیرنده ،دانش آموز در این روش برای نشان دادن تواناییها و پیشرفت های خود ،مثال ها و مواردی از جریان کار های خود را که در طول سال تحصیلی یا ترم انجام داده است ،برای ارزشیابی به معلم ارائه می کند . به این ترتیب دانش آموزان به طور مستقیم به ارزش یابی از کار خود می پردا زند و معلم نیز علاوه بر ارزشیابی به دانش آموز کمک می کند تا راهبرد های یادگیری خود را بهبود بخشد. کار پوشه شامل فهرست های ارزش یابی معلم ،گزارش کارهای دانش آموز ،یاد داشت های معلم ،گزارش گردش های علمی و پروژه های دانش آموز، خود آزمایی،مسائل حل شده و . است. در نمره گذاری کارپوشه ،معلم و دانش آموز هر دو شرکت می کنند .
گروه آموزشی درس زیست شناسی اسلام آباد غرب نجفیان
دانش ,های ,آموزان ,معلم ,یادگیری ,روش ,دانش آموزان ,زیست شناسی ,را به ,آزمون های ,استفاده از ,دانش آموزان خواسته ,دانش آموزان فراهم ,فراهم آوردن امکانات ,واحدهای یادگیری
درباره این سایت